Fotowoltaika - rozliczanie z zakładem energetycznym po 2022 roku

Rozliczanie z zakładem energetycznym dla instalacji on-grid

W skrócie, działanie systemu on-grid polega na tym, że wyprodukowane nadwyżki energii elektrycznej oddawane są do sieci energetycznej. Tutaj konieczne jest zainstalowanie licznika dwukierunkowego, który zlicza prąd oddawany do sieci energetycznej i ten, który jest z niej pobierany. 

Istotne jest, że ustawa o odnawialnych źródłach energii precyzuje sposób rozliczania się prosumenta i prosumentki z zakładem energetycznym dla instalacji on-grid. System opustów prosumenckich polega na tym, że nadwyżka energii, która trafiła do sieci, nie wraca w całości. Pobierana jest od niej prowizja dostosowana do mocy instalacji.

• W przypadku instalacji o mocy do 10 kWp zakład energetyczny pobiera 20%.
• W przypadku instalacji o mocy większej niż 10 kWp i nieprzekraczającej 50 kWp jest to 30%.

Resztę nadwyżki (80% lub 70%) można odebrać w ciągu roku. Najbardziej opłacalne będzie więc wykorzystywanie jak największej ilości energii w czasie rzeczywistym. Można to zrobić za pomocą odpowiedniego ustawienia elektrycznego ogrzewania wody czy domu, klimatyzacji, ładowania samochodu czy hulajnogi elektrycznej, robienia prania itp. Statystyczne gospodarstwo domowe wykorzystuje na bieżąco około 30% wyprodukowanej energii, a pozostałe 70% przekazywane jest do sieci. 

Zachęcamy do sprawdzenia wyceny poprzez skorzystanie z porównywarki fotowoltaiki. 

Jakie zmiany nastąpiły w rozliczaniu z zakładem energetycznym?

Rok 2022 przyniósł duże zmiany w branży fotowoltaicznej. Stary system net-metering, czyli system opustów, został zastąpiony nową formą rozliczeń, czyli net-billingiem. Energia wytworzona przez prosumenta od tej pory nie jest oddawana i niejako magazynowana, a odsprzedawana po cenach rynkowych.

Dotyczy to jednak inwestorów, którzy zainstalowali fotowoltaikę po 31 marca 2022 roku. Ci, którzy mieli instalacje fotowoltaiczne wcześniej, mogą korzystać z zasad net-meteringu przez 15 lat od momentu zostania prosumentem. Rozliczenia właścicieli i właścicielek fotowoltaiki z zakładami energetycznymi mogą więc odbywać się na dwa sposoby: w systemie opustów oraz w nowym systemie net-billing.

Stary system net-metering/system opustów

Dla osób, które zostały prosumentami/kami do 31 marca 2022 roku, wciąż dostępna jest forma rozliczeń net-metering. To system, w którym prosument/ka może odebrać 70-80% energii z instalacji fotowoltaicznej, która wcześniej trafiła do sieci.‍ Energia oddana do sieci jest więc niejako „magazynowana” wirtualnie w sieci energetycznej, co dla wielu użytkowników fotowoltaiki jest ogromną zaletą.

Mimo straty 20% lub 30% oddanej energii system ten umożliwiał odkładanie energii na późniejszy czas. Wielu prosumentów decydowało się więc na nieco większą instalację PV, aby w ciągu lata wytworzyć zapas energii na okres zimowy. W trakcie zimy uzysk energii z fotowoltaiki jest mniejszy, zatem system opustów umożliwiał odebranie sobie tych niedoborów z sieci. Dla osób, które korzystają z pompy ciepła, jest to bardzo korzystny model rozliczeń.

Nowy system net-billing

Osoby, które zostały prosumentami/kami po 1 kwietnia 2022 roku, nie mogą już skorzystać z zasad net-meteringu. Podczas nowelizacji ustawy o OZE został wprowadzony nowy system, rozliczający oddane nadwyżki prądu według aktualnej stawki giełdowej. Net-billing zakłada, że środki ze sprzedaży nadwyżki energii z fotowoltaiki, które pozostaną niewykorzystane, będą wypłacane prosumentom/kom. Okres, podczas którego pieniądze mogą znajdować się w depozycie, to 12 miesięcy. Dodatkowo, aby zmniejszyć ryzyko montażu instalacji o zbyt dużej mocy, wprowadzono ograniczenie wysokości wypłacanej kwoty. Nie może być ona wyższa niż 20% wartości prądu, który został wprowadzony do sieci energetycznej w danym miesiącu.

W kwietniu 2022 roku doświadczaliśmy więc dużych zmian w rozliczeniach energii z fotowoltaiki. Jest to jeden z ważniejszych elementów nowelizacji ustawy o OZE. Nowy system opiera się na sprzedaży nadwyżki energii i późniejszym jej kupowaniu, w czasie gdy instalacja produkuje jej zbyt mało. Całość działa na zasadzie „depozytu”, w którym środki ze sprzedaży prądu są przechowywane. Później mogą one służyć do pokrywania rachunków za energię kupowaną w nocy i zimą. Ten sposób rozliczania energii nie jest więc ilościowy (barterowy), jak w przypadku net-meteringu, a wartościowy – mamy do czynienia ze sprzedażą i kupnem prądu.

Kto jeszcze skorzysta z net-meteringu, a kto będzie musiał rozliczać prąd z fotowoltaiki zgodnie z nowymi zasadami?

Każda instalacja, która została włączona i zaczęła produkować prąd najpóźniej 31 marca 2022 roku, jest przez 15 lat objęta dotychczasowym systemem rozliczeń. Należy pamiętać, że od momentu podpisania umowy z firmą fotowoltaiczną do uruchomienia instalacji mogą minąć około 2 miesiące. Oznacza to, że na net-metering przez kolejnych 15 lat załapały się osoby, które zaczęły proces inwestycyjny najpóźniej pod koniec stycznia 2022 roku.

Natomiast w przypadku instalacji uruchomionych od 1 kwietnia 2022 roku wprowadzono 6-miesięczny okres, w którym prosumenci i prosumentki rozliczają się zgodnie z zasadami net-meteringu, a później przechodzą automatycznie na nowy system (sprzedaż i zakup prądu).

Czy nowe rozliczenia w systemie net-billingu będą opłacalne?

Zgodnie z zapowiedziami ekspertów/ek, nowe zasady rozliczeń w 2022 roku są mniej korzystne dla prosumentów/ek. Kupno energii jest dość drogie, natomiast nadwyżki sprzedawane są po dużo niższych cenach. Dodatkowo nie możemy już skorzystać z opustu na opłaty dystrybucyjne i jesteśmy zobowiązani do uiszczenia pełnych opłat stałych i zmiennych.

Ile więcej płacimy? Specjaliści/stki wyliczają, że rozliczanie z zakładem energetycznym na nowych zasadach może być droższe o około 1000 zł. Dokładne wyliczenia pojawią się nieco później. Na ten moment są to szacunki odnoszące się do instalacji o przeciętnej mocy. Wygląda jednak na to, że czas zwrotu inwestycji będzie znacznie wydłużony.

Na zwiększenie opłacalności fotowoltaiki jest jeden sprawdzony sposób – zwiększenie autokonsumpcji energii elektrycznej. Wymaga on jednak odpowiedniego zaplanowania korzystania z urządzeń elektrycznych, ładowania pojazdów elektrycznych, czy ogrzewania domu prądem.

Dlaczego rozliczenia prosumentów i prosumentek zmieniły się w 2022 roku?

Przez popularyzację fotowoltaiki i system opustów prosumenckich pojawiło się zagrożenie problemami z funkcjonowaniem systemu elektroenergetycznego. W październiku 2021 roku instalacje prosumenckie stanowiły około 3% krajowej produkcji energii, a obecny system nie jest przygotowany na tak duży udział przydomowych instalacji. Dodatkowo opusty nie przynosiły zysku Operatorom Systemu Dystrybucyjnego (Enea, Tauron, PGE, Energa, Stoen).

Instalacja off-grid, a więc odcięcie od sieci energetycznej

Jedną z wielu zalet fotowoltaiki jest to, że może ona zapewnić całkowitą niezależność od przyszłych podwyżek cen energii. Dzięki postawieniu na instalację off-grid możliwe jest całkowite odcięcie od sieci energetycznej. Żeby to zrobić, należy zakupić odpowiedni magazyn energii, w którym możliwe będzie przechowywanie wyprodukowanych nadwyżek. Cena akumulatorów do fotowoltaiki jest jednak dość wysoka, co może znacznie podnieść koszty instalacji. Warto dodać, że rozliczenia w systemie net-meteringu czy net-billingu nie dotyczą osób posiadających instalacje off-grid.

Dlaczego powinniśmy magazynować energię?

Panele słoneczne produkują prąd przez cały rok, jednak jego ilość nie zawsze pokrywa się z naszym zapotrzebowaniem. Najwięcej energii uzyskamy w ciągu słonecznego dnia. Natomiast zimą, lub w sytuacji gdy niebo jest zachmurzone, ilości te będą znacznie mniejsze. Właśnie dlatego przy obliczaniu mocy instalacji fotowoltaicznej trzeba wziąć pod uwagę, że konieczne będzie magazynowanie energii. Zebraną nadwyżkę prądu, wyprodukowaną w ciągu dnia, będzie można wykorzystać nocą lub przy mniej przychylnych warunkach. 

Osoby, które są zdecydowane na pełną niezależność i mają wystarczającą ilość środków, mogą zmniejszyć wydatki przez uzyskanie dofinansowań do fotowoltaiki. Warto zwrócić uwagę na program Mój Prąd lub Czyste Powietrze, w ramach których można uzyskać dofinansowanie do fotowoltaiki. W 2024 roku ruszyły już ich kolejne edycje. Warto zaznaczyć, że z programu Mój Prąd 6.0 mogą skorzystać prosumenci i prosumentki rozliczające się w nowym systemie net billing.

Inne zmiany ustawy o OZE

Oprócz zmian w rozliczeniach z zakładami energetycznymi w 2022 roku nowelizacja ustawy o OZE zakłada wprowadzenie prosumenta zbiorowego i prosumenta wirtualnego (od lipca 2024 r.). Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Kto to jest prosument?