Co to jest net-billing? Jakie są nowe zasady rozliczeń?

Co to jest net-billing?

Jest to system rozliczania prosumentów z energii odprowadzonej do sieci energetycznej, która została wyprodukowana przez instalację fotowoltaiczną.

W nowym systemie nadwyżki nie są już wirtualnie magazynowane, a rozliczane wartościowo. Wprowadzona do sieci energia rozliczana jest po średniej cenie rynkowej energii. Wypracowane w ten sposób środki trafiają na indywidualne konto prosumenta, czyli tzw. depozyt i mogą posłużyć do zakupu prądu w późniejszym czasie. Opłacalność nadprodukcji energii elektrycznej stała się więc mniejsza.

Od kiedy obowiązuje net-billing?

Zmiany w rozliczaniu fotowoltaiki weszły w życie 1 kwietnia 2022 r. To efekt nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii z dnia 29 października 2021 r., przyjętej przez Sejm 2 grudnia 2021 roku.

Nowy system rozliczania wprowadzonej energii do sieci nie objął jednak wszystkich. Każdy prosument, który założył fotowoltaikę do 31 marca 2022 r. i korzystał z rozliczenia w systemie opustów, może pozostać przy tym systemie na 15 lat od pierwszego wprowadzenia energii do sieci.

Dodatkowo do 30 czerwca 2024 r. obowiązywał okres przejściowy, w którym nowi prosumenci mogli być rozliczani na starych zasadach. Od 1 lipca 2022 r. każdy nowy prosument zobowiązany jest do rozliczania w systemie net-billing.

Jakie są zasady net billingu?

Net-billing to system rozliczania nadwyżek energii elektrycznej wprowadzonych do sieci, który od 1 kwietnia 2022 roku zastąpił wcześniejszy system opustów (net-metering). Nowe zasady dotyczą wszystkich prosumentów, którzy złożyli wniosek o przyłączenie do sieci po tej dacie. Główne zasady systemu net-billingu to:

• Cena energii – do 30 czerwca 2024 r. prosumenci rozliczali się według średniomiesięcznej ceny rynkowej, natomiast od 1 lipca 2024 r. cena energii jest ustalana na podstawie średniej ceny godzinowej Rynku Dnia Następnego TGE.
• Rozliczanie nadwyżek energii – nadwyżki energii elektrycznej wprowadzone do sieci są rozliczane na podstawie ich wartości w złotówkach, a nie ilości w kilowatogodzinach.
• Depozyt prosumencki – środki uzyskane ze sprzedaży nadwyżek energii trafiają do depozytu prosumenckiego. Od 2024 roku depozyt ten jest powiększany o współczynnik 1,23 . Minimalizuje toróżnicę między ceną sprzedaży energii, a kosztem jej zakupu.
• Wykorzystanie depozytu – prosument może wykorzystać zgromadzone środki na pokrycie kosztów energii czynnej pobranej z sieci. Z tym wyjątkiem, że nie mogą one zostać przeznaczone na opłaty dystrybucyjne, podatki czy akcyzę.
• Zwrot nadwyżek – nadwyżki niewykorzystane w depozycie mogą zostać częściowo wypłacone:
  • W przypadku rozliczenia miesięcznego zwrot wynosi maksymalnie 20% wartości energii wprowadzonej do sieci w danym miesiącu.
  • W przypadku rozliczenia godzinowego zwrot wzrasta do 30% wartości energii.
• Okres rozliczeniowy – rozliczenie nadwyżek odbywa się w cyklu 12-miesięcznym. Po upływie tego okresu sprzedawca energii jest zobowiązany do zwrotu części środków zgromadzonych w depozycie, natomiast niewykorzystana energia przepada.

Najważniejszą zmianą wprowadzoną wraz z systemem net-billingu jest rozliczanie nadwyżek energii na podstawie rynkowej ceny energii elektrycznej. Stanowi to istotne odejście od wcześniejszego modelu net-meteringu. Dzięki temu mechanizmowi prosumenci stają się faktycznymi uczestnikami rynku energii, sprzedając nadwyżki po cenach rynkowych i kupując energię według standardowych stawek u swojego dostawcy.

‍

Dla kogo jest ten typ rozliczeń?

Sposób korzystania z fotowoltaiki w systemie net-billing zmienił się po 31 marca 2022 roku. Opłacalność energii wprowadzonej do sieci jest mniejsza, zatem duże znaczenie ma autokonsumpcja. Celem wprowadzenia nowej metody rozliczeń było m.in. zmniejszenie nadprodukcji energii, co wcześniej było notoryczne.

W systemie opustów dużą korzyść przynosiła bowiem produkcja energii na zapas, by wykorzystać ją w późniejszym czasie, np. w zimie, do ogrzewania domu pompą ciepła. Prosument mógł pobrać 80 proc. oddanej energii (instalacje poniżej 10 kWP) lub 70 proc. energii (większe instalacje). Sieć energetyczna pełniła więc niejako rolę wirtualnego magazynu energii, co prowadziło do przeciążeń w chwilach największej produkcji.

W przypadku net-billingu cena zakupu energii jest znacznie wyższa od stawki sprzedaży, dlatego magazynowanie jej w ten sposób jest mniej opłacalne. Najlepszym sposobem jest więc zużywanie prądu na potrzeby własne (autokonsumpcja) albo magazynowanie jej w magazynach energii lub buforze ciepła.

Sprawdź, jak zwiększyć autokonsumpcję w swoim domu i jak obliczyć moc fotowoltaiki!

Czy jest możliwość powrotu do rozliczenia net-metering?

Jak wspominaliśmy wcześniej, użytkownicy rozliczający się do 1 kwietnia 2022 r. w systemie opustów (net-metering), mogą pozostać przy tym sposobie rozliczeń. Mogą jednak, z własnej woli, przejść na net-billing. Na takie rozwiązanie decyduje się mało osób, jednak jest ono możliwe. Trzeba jednak pamiętać, że po zmianie rozliczenia na net-billing powrót do net-meteringu nie jest już możliwy.

Czy net billing się opłaca?

Wokół net-billingu narosło wiele mitów, zwłaszcza dotyczących rzekomej nieopłacalności. To przekonanie wynika przede wszystkim a niewłaściwego podejścia do fotowoltaiki – jej celem jest głównie produkcja energii na potrzeby własne gospodarstwa i zużywanie jej w czasie rzeczywistym. W tej roli net-billing sprawdza się równie dobrze jak system opustów.

Korzystne może być także rozliczenie w net-billingu, zwłaszcza jeśli odsprzedajemy energię w chwilach największego zapotrzebowania, gdy ceny są najwyższe. Tutaj bardzo pomocny jest magazyn energii, który pozwala użytkownikowi zarówno sprzedawać prąd po najwyżej stawce (np. rano lub wieczorem), jak i gromadzić nadwyżki w chwilach największej produkcji.

W ocenie opłacalności trzeba też wziąć pod uwagę rosnące ceny prądu. Energia produkowana ze słońca zauważalnie zmniejsza rachunki za prąd.

Jaki system rozliczeń fotowoltaiki został zastąpiony przez net-billing?

Obecny system rozliczenia cen energii zastąpił system opustów, czyli net-metering. Poprzednia metoda rozliczeń cieszyła się ogromną popularnością i w dużej mierze zadecydowała o boomie na fotowoltaikę w latach 2020-2022. Choć była korzystna dla prosumenta, miała sporą wadę – zachęcała do przewymiarowania instalacji PV. Inwestorzy decydowali się na zbyt duże instalacje fotowoltaiczne, by wyprodukować latem jak najwięcej energii „na zimę". Powodowało to przeciążanie sieci elektroenergetycznej w lecie i wymuszało wzmożoną produkcję energii przez elektrownie zimą, gdy prosumenci masowo odbierali nadwyżkę.

„Nowy system rozliczeń wspiera dalszy stabilny rozwój energetyki obywatelskiej w Polsce. System net-billingu, to mechanizm prosty i sprawiedliwy społecznie. Polska jest jednym z europejskich liderów w rozwoju OZE, a w szczególności instalacji fotowoltaicznych. To efekt świadomych działań rządu, których celem jest transformacja energetyczna, oparta o technologie zeroemisyjne, jak również zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego kraju” – wyjaśniał Ireneusz Zyska, ówczesny Pełnomocnik Rządu ds. Odnawianych Źródeł Energii.

Jakie są różnice między rozliczeniem net-billing a net-metering?

Net-billing i net-metering mają wiele kilka cech wspólnych, np. 12-miesięczny okres rozliczeń czy możliwość zmniejszenia cen prądu w przyszłości. Czym się różnią? Najważniejsze różnice to:

• Sposób rozliczania – w net-billingu rozliczamy wartość energii w złotówkach, a w net-meteringu rozliczna jest ilość energi w kWh.
• Wykorzystanie nadwyżek – w systemie opustów odbieramy 0,7 lub 0,8 kWh za każdą oddaną 1 kWh, natomiast w net-billingu sprzedajemy i kupujemy prąd po cenach rynkowych.
• Opłaty dystrybucyjne – w przypadku net-billingu płacimy pełne opłaty stałe i zmienne.
• Niewykorzystane nadwyżki – w systemie opustów nie było możliwości wypłaty pieniędzy za niewykorzystaną energię oddaną do sieci. Jeśli nie zużyjemy jej w 12 miesięcy – przepada. Net-billing pozwala odebrać 20 proc. (rozliczenie miesięczne) i 30 proc. (rozliczenie godzinowe) wartości energii wprowadzonej do sieci.
• Wartość energii – w systemie opustów rozliczana jest 1:1. Oznacza to, że nie ma znaczenia, czy w momencie oddawania i odbierania energii cena prądu jest różna. Ma to znaczenie w net-billingu, bo sprzedaż i zakup energii podlega cenom rynkowym.